Buwan ng Pambansang Pamana 2025: Kapitolyo sa kasaysayang pampulitika ng bansa — mga unang nalagakan ng panandang pangkasaysayan

Sa pagwawakas ng Buwan ng Pambansang Pamana, tampok sa seryeng ito ang mga unang Kapitolyo ng mga lalawigan na kinilala ng Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas (NHCP) sa pamamagitan ng mga panandang pangkasaysayan o pahayag bilang Pambansang Palatandaang Makasaysayan. Sa lente ng kasaysayang pampulitika, ang mga Kapitolyo ay hindi lamang gusali kundi espasyo ng pamumuno at kapangyarihan, na nagsilbing sentro ng kolonyal, rebolusyonaryo, at republikang pamahalaan sa mga lalawigan.

Mula sa panunungkulan ng mga alkalde mayor, gobernador sibil, at mga lider ng rebolusyon, hanggang sa muling pagtatatag ng demokrasya pagkatapos ng digmaan—ang mga istrukturang ito ay tahimik na saksi sa mahahalagang yugto ng pamahalaang Pilipino.
Ang mga larawang tampok sa serye na ito ay nagpapakita ng sampung makasaysayang gusaling Kapitolyo (o probisyunaryo) na unang kinilala ng Komisyon bilang mahalagang bahagi ng kasaysayang pampamahalaan ng bansa.

kapitolyo ng bataan

1. Kapitolyo ng Bataan

Orihinal na itinayo bilang Casa Real ng Bataan sa ilalim ni Alcalde Mayor Domingo de Goyenchea mula 1792 hanggang 1794. Nasira ito sa mga lindol noong 1852 at 1854, at isinailalim sa mga pagsasaayos noong 1854, 1869, 1880, at 1885. Mula Mayo 31, 1898 hanggang Enero 1900, nagsilbi itong punong-tanggapan ng Rebolusyonaryong Pamahalaan ng Bataan. Mula 1903 hanggang 1906, naging tahanan din ito ng Mataas na Paaralang Panlalawigan.


kapitolyo ng zambales

2. Kapitolyo ng Zambales

Itinayo ng Pamahalaang Kolonyal ng Espanya mula 1875 hanggang 1878, ang gusali ay orihinal na ginamit bilang Panlalawigang Piitan noong panahon ng mga Kastila. Noong 1899, ito ay naging Pangkalahatang Himpilan ng Rebolusyonaryong Pamahalaan ng Zambales. Matapos ang muling pagsasaayos ng harapan ng gusali noong 1939, nagsilbi na itong opisyal na Kapitolyo ng Pamahalaang Panlalawigan ng Zambales.


price mansion tacloban

3. Price Mansion, Tacloban

Itinayo noong 1910, ang gusali ay dating pag-aari ni G. Walter S. Price at ng kanyang asawa. Sa panahon ng Kampanya sa Pilipinas ng Allied Forces noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ito ay pansamantalang ginamit bilang Kapitolyo ng Philippine Commonwealth mula Oktubre 20 hanggang 23, 1944. Naiwasan ni Heneral Douglas MacArthur ang matinding pinsala nang tamaan ng bombang Hapon ang bubong ng silid na kanyang tinutuluyan noong Oktubre 20, 1944.


kapitolyo ng leyte

4. Kapitolyo ng Leyte

Ang Panlalawigang Kapitolyo ng Leyte ang nagsilbing punong tanggapan ng Pamahalaang Komonwelt ng Pilipinas mula Oktubre 23, 1944 hanggang Pebrero 27, 1945. Noong Oktubre 23, 1944, nanumpa si dating Pangalawang Pangulo Sergio Osmeña bilang Pangulo ng Philippine Commonwealth sa hagdanan ng gusali sa harap ni Heneral Douglas MacArthur, na sinaksihan ng mga miyembro ng Gabinete, puwersa ng Allied Forces, at mga bagong layang Pilipino.


kapitolyo ng quezon tayabas

5. Kapitolyo ng Quezon (Tayabas)

Itinayo bilang Kapitolyo ng Tayabas noong 1908 sa lupang ipinagkaloob ni Abogado Filemon E. Perez. Ginawang konkreto ang gusali alinsunod sa Public Act No. 1637. Pinalawak ito mula 1930 hanggang 1935 sa ilalim ng pamumuno ni Gobernador Maximo Rodriguez. Nasira ang gusali noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig at naipagawa muli sa bisa ng Tydings Act noong Abril 30, 1946. Sa bisa ng Republic Act No. 14, pinangalanan itong Quezon Provincial Capitol noong Setyembre 7, 1946.


kapitolyo ng negros occidental

6. Kapitolyo ng Negros Occidental

Ang orihinal na Kapitolyo ng Negros Occidental ay nasa lumang bahay na ipinagkaloob ni Jose Ruiz de Luzuriaga sa kanto ng Daang Luzuriaga at Araneta. Ang kasalukuyang gusali ay dinisenyo ni Arkitekto Juan Arellano noong 1927 at natapos noong 1933 sa ilalim ni Gobernador Jose Locsin. Itinuturing itong mahalagang halimbawa ng gusaling pampamahalaan at arkitektura noong unang bahagi ng ika-20 siglo sa panahon ng mga Amerikano. Ipinahayag itong Pambansang Palatandaang Makasaysayan noong Hulyo 19, 2004.


kapitolyo ng cebu

7. Kapitolyo ng Cebu

Ang dating Kapitolyo ng Cebu ay matatagpuan sa harap ng kasalukuyang Plaza Independencia. Nasakop ito ng mga rebolusyonaryong Pilipino noong 1898 at ng mga puwersang Amerikano noong 1899. Ang kasalukuyang gusali ay dinisenyo ni Juan Arellano at itinayo noong Disyembre 1936. Pinasinayaan ito ni Pangulong Manuel L. Quezon noong Hunyo 14, 1938. Isang halimbawa ito ng gusaling pampamahalaan mula sa panahon ng Komonwelt. Idineklara itong Pambansang Palatandaang Pangkasaysayan noong Hunyo 9, 2008.


casa real ng iloilo

8. Casa Real ng Iloilo

Ang Casa Real ng Iloilo ay itinayo noong panahon ng mga Kastila, yari sa kahoy at bato. Naging Kapitolyo ito nang maitatag ang Pamahalaang Sibil ng Iloilo noong Abril 11, 1901, sa ilalim ni Gobernador Martin T. Delgado (1901–1904). Ginamit ito ng mga Hapones mula 1942 hanggang 1945. Naayos ang ilang bahagi ng gusali noong dekada 1960. Nasunog ito noong Nobyembre 4, 1998 at muling naipagawa. Mula 1901 hanggang 2001, naging sentro ito ng pamahalaang panlalawigan ng Iloilo.


kapitolyo ng ilocos norte

9. Kapitolyo ng Ilocos Norte

Ang Kapitolyo ng Ilocos Norte ay dinisenyo ni Ralph Harrington Doane at itinayo mula 1917 hanggang 1925 sa pangangasiwa nina Jose Paez at Tomas Mapua. Noong Disyembre 12, 1941, dumating ang mga Hapones sa Laoag, dahilan upang lumikas si Gobernador Roque Ablan at ituloy ang pamahalaan sa kabundukan ng Maananteng, Solsona. Pinalaya ang Laoag ng 15th Infantry Regiment ng United States Army Forces in the Philippines–Northern Luzon noong Pebrero 13, 1945. Isinaayos ang gusali noong 1957 at pinasinayaan ito ni Pangulong Carlos P. Garcia noong Disyembre 27, 1958. Inilagay ang marker bilang bahagi ng ika-200 anibersaryo ng Ilocos Norte (1818–2018).


kapitolyo ng sorsogon

10. Kapitolyo ng Sorsogon

Noong 1902, ang tahanan ng angkang De Vera ang nagsilbing pansamantalang opisina ni Gobernador Bernardino Monreal. Itinayo ang Kapitolyo ng Sorsogon mula 1915 hanggang 1917 sa ilalim ni Gobernador Victor Eco, kasabay ng gusaling hukuman at panlalawigang piitan. Pinamahalaan ito nina Arkitekto George Fenhagen at Ralph H. Doane.

Other Articles

  • This September, we join the nation in celebrating Tourism Month 2025 with the theme “Tourism and Sustainable Transformation.”

    From your Bataan Tourism family, we’re sending you our warmest wishes on your special day. Your quiet strength, sincere leadersIn Bataan, tourism is more than just showcasing destinations. It is about protecting our rich history, nurturing our natural treasures and ensuring that growth is inclusive and sustainable for our communities. Here’s a series of activities…

    Read more

  • Ms. Danica Lolita Tigas-Rodriguez, Featured in Women of Valor Season 2

    So proud to see our OIC Provincial Tourism Officer, Ms. Danica Lolita Tigas-Rodriguez, featured in Women of Valor Season 2. Her story is not just about leadership, but about heart, authenticity, and courage. This feature is also a celebration of the whole team who continues to work behind every project that tells the story of…

    Read more

  • Bataan Tourism Office Holds Seminar on Destination Marketing Through Social Media

    As part of the celebration of English Competency Week (ECW) 2025, the Provincial Government of Bataan, through the Provincial Tourism Office, conducted a seminar on “Destination Marketing Through Social Media” on September 17, 2025, at the Bataan Tourism Pavilion, City of Balanga.With the theme “English as a Passport: Bataeños Ready for the World,” the seminar…

    Read more

  • Filipino Brand of Service Exellence Seminar Held at Camaya Coast

    From your Bataan Tourism faOn September 10, 2025, the Filipino Brand of Service Excellence (FBSE) Seminar was successfully conducted at Camaya Coast, Mariveles, Bataan. The FBSE, a flagship program of the Department of Tourism (DOT) implemented through the Provincial Tourism Office, aims to strengthen the national branding of tourism services by highlighting and integrating core…

    Read more

  • Ang Dominguez Walis Lasa ng Mabatang

    Ang Dominguez Walis Lasa ng Mabatang ay hindi lamang pang-linis. It’s a legacy that builds dreams and sustains families throughout the years. Alamin ang istorya sa likod ng Walis Lasa Dito sa Abucay! Other Articles Come and Join us FOLLOW US ON

    Read more

  • Unveiling Ceremony of Bataan Heritage Tree Marker

    The Bataan Heritage Tree Marker was unveiled on September 10, 2025, in Brgy. Laon, Abucay, Bataan. This initiative is in accordance with Ordinance No. 14, Series of 2020, or the “Ordinance Mandating the Preservation of Century and Heritage Trees in the Province of Bataan and providing for the Creation of a Special Technical Committee for…

    Read more

  • The Filipino Brand of Service Excellence (FBSE) Seminar

    The Filipino Brand of Service Excellence (FBSE) Seminar was successfully conducted on September 9, 2025, at the Waterfront Beach Resort in partnership with the Morong Beach Resort and Tourism Stakeholders Association Inc. The Department of Tourism (DOT), through the Provincial Tourism Office, spearheaded the flagship training led by FBSE Master Trainer Mr. Jay A. Aquino,…

    Read more

  • Happy Birthday, Ma’am Alice!

    From your Bataan Tourism family, we’re sending you our warmest wishes on your special day. Your quiet strength, sincere leadership and kind heart have always been a source of inspiration to us. Thank you for the guidance, the encouragement and the calm presence you bring even in the busiest of times. May today be filled…

    Read more

  • The Garden at Samal

    Ever just wanted to pause and breathe for a bit?The Garden at Samal feels like that—peaceful, quiet and surrounded by nature. Whether it’s a quick day trip or a much-needed staycation, this charming spot in the municipality of Samal is perfect for slowing down and just being present. Location: Lorta, Brgy. Lalawigan, SamalContact No.: 0945-156-2290Facebook:…

    Read more

  • Pagtutuloy ng PAMANA: Oryentasyon para sa Ika-Pitong Batch ng MALLP

    Ginanap ang oryentasyon para sa ika-pitong batch ng Master-Apprentice Language Learning Program (MALLP), isang programang nakatuon sa muling pagbuhay at pagpapanatili ng katutubong wika sa pamamagitan ng pagtuturo sa mga kabataan at mga mamamayan. Ito ay pinangunahan ng Bataan Provincial Tourism na patuloy na sumusuporta sa mga inisyatibong pangkultura at pangwika ng lalawigan. Layunin ng…

    Read more